දළදා පූජා පිළිවෙත
දළදා වහන්සේ ලංකාවට වැඩමවා නොබෝ දිනකින්ම එය ජීවමාන බුදුරජාණන් වහන්සේ සේ සලකා පුද සත්කාර කිරීමටත්, ගරු බුහුමන් දැක්වීමටත් ශ්‍රී ලාංකිකයෝ හුරු පුරුදු වූහ. මේ අතර ශී‍්‍ර දළදා වහන්සේ මෙරට රජවරුන්ගේ හස්තසාර වස්තුවක් බවට පත් වීමෙන් පසු රජමාලිගය අසලම තැන්පත් කර ගනිමින් එය ආරක්ෂාව සැලසුවා පමණක් නොව අවශ්‍ය දෛනික තේවා විධීන් හා වාර්ෂික පුද පූජාවන් පැවැත්වීමට ගම්බිම් පුද කරමින් ඊට පූජාවන් හා පිළිවෙත් කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව රාජ ආඥාවන්ද පනවා ඇත.
සෙංකඩගල පුරවරයට දළදා වහන්සේ වැඩම වන තෙක් උන්වහන්සේ උදෙසා තේවාවන් සිදුකරනු ලැබුයේ උත්තරමූල වාසී මහා සංඝයා වහන්සේය. උන්වහන්සේලාගේ එම දෛනික තේවාවන්හි ක්‍රමවේදයන් පිළිබඳව පුරාවිද්‍යාත්මක හෝ වෙනත් ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයක සටහනක් නැතත් උන්වහන්සේට කළ යුතු පූජාමය වතාවත් නිසා විවිධ ගම්වර පිදුබවට මහා වංශයත් දාඨාවංශයත් සාක්ෂි දරයි. මේ ආකාරයෙන් වංශකතා සාහිත්‍ය සහ නිකාය ගත ඇතැම් තොරතුරු ආශ්‍රයෙන් ගොඩ නැගු බුද්ධෝපස්ථානයන් පිළිබඳව තොරතුරු අතර ආනන්ද මහතෙරුන් වහන්සේගේ බුද්ධෝපස්ථානීය ක්‍රමවේදයන් සහ බිම්බිසාර මහරජතුමන්ගේ බුද්ධ ගෞරවයත් පිළිබඳව ඇති කතා පුවත් ප්‍රමුඛස්ථානය ලබා තිබේ. ඒ ආශ්‍රයෙන් මෙරට ඇතැම් රජවරු සහ උත්තර මූල මහා සංඝයා වහන්සේද දළදා වහන්සේට යම් යම් වතාවත් කරන්නට ඇති බවට වන උපකල්පනයන් කාලෝචිතයයි හැඟේ.
පළමු විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසින් ශ්‍රීමත් දළදා වහන්සේ සෙංකඩගලපුරවරයට වැඩමවා තෙමහල් දළදා මාලිගාවක් කරවා නව රුවනින් සහ සත් රුවනින් අලංකාර කරනලද ස්වර්ණමය කරඬුවක උන්වහන්සේ ගෞරවාකාරයෙන් වඩා හිඳුවා පුද පූජා පවත්වා ඇත. අනතුරුව තම රාජ්‍යයන් ද පුදා රැක බලා ගත් මේ දළදා වහන්සේට එතුමාගේ ඇවෑමෙන් සෙංකඩගල පුරවරයෙන් රජ පැමිණි සෙනරත් දෙවන විමලධර්මසූරිය යන රජවරු විසින්ද නිසි ගෞරව දක්වමින් ආරක්ෂා කරගෙන ආ අතර එතුමන්ලා ගෙන් පසුව ලංකා රාජ්‍යත්වයට පත්වන්නේ ලංකා සම්බුදු සසුන සුරක්ෂිත කරමින් නව ආලෝකයක් බුදුසසුනට ගෙන දෙනු ලබන කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ මහ රජතුමන්ය. එතුමා නායක්කර් වංශිකයකු වුවත් බුදුසසුනේ චිරස්ථිතිය අපේක්ෂා කළේය. රාජාභිසේකයත් සමඟම දළදා වහන්සේගේ හිමිකරුවන් වීමෙන් අධිකතර සන්තෝෂයට පත්ව ලංකා රාජ්‍ය දන්ත ධාතුන් වහන්සේට පිදුවේය. අනතුරුව දහසක් ගම්වර ඊට පුද කරමින් දිනකට තෙවරක් බුදුන් ජීවමාන සමයේ අනඳ තෙරුන් වහන්සේ ජේතවන විහාරයේදි සිදුකරනු ලැබූ පූජා සත්කාර ඒ අයුරින් ඉර, හඳ පවත්නා තුරු කළ යුතු බවට අණකළේය. එයින්ද සෑහීමකට පත් නොවූ මෙතුමාණෝ දිනකට දෙවරක් දළදා වහන්සේ වැඳීම සිරිතක් බවට පත් කර ගනිමින් තමන්ගේ රාජශ්‍රීයට අදාළව තමන් භුක්ති විඳින රාජ්‍ය සම්මානයන්ද දළදා වහන්සේට හිමි කර දීමට කල්පනා කළේය. එනම් දිනකට තෙවරක් පංච තූර්ය නාදය පැවැත්වීමටත් රාජභෝජනයට සමාන භෝජනයක් අලුයම සහ දහවල් බුද්ධ පූජාවන්ට සැකසිය යුතු බවටත් බදාදා දිනයන්හිදී නානමුර මංගල්‍යත් කවිකාර මඩුවත් සමඟ නාද සිත්තම් කළ යුතු බවට නියම කර ඒවා නිසි පරිදි ඉටු කිරීමට කාර්යය මණ්ඩලය හා ඉඩකඩම්ද ලබා දෙන ලදී. ඒ නියමයන්ට අනුව දෛනික තේවා කටයුතු හා වාර්ෂික පූජාවන් පහත ඉටු කිරීමට නියෝග නිකුත් කර ඇත. මේ කාලය වන විට දළදා තේවාවේ නියුක්තව සිටියේ අස්ගිරි විහාරවාසි ඇල්ලේපොල රේවත නම් හිමි නමකි.
ආහාර හා ගිලන් පස පූජාවන්
දන්ත ධාතුන් වහන්සේ උදෙසා දිනපතා පවත්වනු ලබන්නා වූ ආහාර පූජාවට, උදේ හීල් දානයට හාල් සේරු දොලහක බත්ද, අවුල් පත් වර්ග හතක්ද, ව්‍යංජන වර්ග අටක්ද, කැඳ හා කිරිබත්ද විය යුතුය. දහවල් දානයට හාල්සේරු විස්සක බත්ද, ව්‍යංජන වර්ග තිස් දෙකක්ද අවුලුපත් වර්ග අටක්ද, කැඳ හා කිරිබත්ද විය යුතුය. සවස ගිලන්පස දෙවතාවක්ද පිදිය යුතුය.
ආහාර හා ගිලන්පස පූජාවන්
සහාය වන කාර්යය මණ්ඩලය
දළදා වහන්සේ වඩා හිඳුවා ඇති ස්ථානයේ පූජාවන් සඳහා තේවාකාරක භික්ෂූන් දෙනමක් වට්ටෝරු රාළ, ගෙපල රාළ, කත්තියන රාළලා දෙදෙනෙක් , හක්ගෙඩිකාර අප්පුලා දෙදෙනෙක්, උඩුමහලේ මොහොට්ටාල හමුදා වාලේ ආරච්චි දුම්බර පිදිවිල්ලේ ආරච්චි සාරසිය පිදවිල්ලේ ආරච්චි හමුදා වාලේ මුරකාරයා පල්ලේමාලයට (මෙම ස්ථානයේ ආගමික කටයුතු කිරීම ආරම්භ කළේ දෙහිගම දියවඩන නිළමේගේ කාලයේ දීය) තේවාකාරක භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් පල්ලේ මාලේ රාළ මුලුතැන්ගෙට, මුලුතැන් රාළ මුළුතැන් මුරකරුවෙක් කංකානම් රාළ කෙනෙක්.
ප්‍රත්‍ය පහසුකම්
දළදා වහන්සේ උදෙසා දෛනිකව හා වාර්ෂිකව සිදුකරනු ලබන සියලු පූජා චාරිත්‍රයන් සඳහා ගම්වර දහයක් ප්‍රදානය කර ඇත. එනම් පිටිගොඩ දොරලියද්ද කිතුල්පේ ගුරුදෙණිය, අළුදෙණිය, අලදෙණිය, කළුගමුව රදාගොඩ, වැලිගල්ල, අලපලාවල යනේවාය. මෙම ගම්වලින් මසකට හාල් බර 72 ක් (සේරු 1162) ද දවස් තුනකට වරක් මහේ කත් එනම් එළවළු දුරු මිරිස්, ගොරකාදි සියලු ද්‍රව්‍යයන් සහ තෙල් මල් පහන් යනාදියයි. මේ කාර්යයන් මැනවින් ඉටුකිරීම සඳහා එක් එක් ගම්වරයකට විදානේ කෙනෙක් මනන්නෙක් මොහොට්ටාල කෙනෙක් ඇතුලු ඌලියක්කාරයන් සහ හම්බාකාරයන් වශයෙන් පිරිසක් පත්කර ඇත. මීට අමතරව පරවේණි පංගු මාරුවෙන් පංගු ඌලියක්කාර පංගු ගබඩා ගම් වශයෙන් ප්‍රධාන ගම්වර දහ අටක් ඇතුලු සියලු ගම්වර 970 ක් පූජා කර ඇත.
ශබ්ද පූජාව
දළදා වහන්සේ උදෙසා දෛනිකව සිදුකරනු ලබන පංචතූර්ය වාදනය සඳහාත් දළදා වහන්සේගේ ආරක්ෂාව සඳහාත් පළාත් හතරක පනික් කරුවන්ට පවරා ඇත. දළදා තේවාවේ සහ ආරක්ෂාවේ පනික්කියන් වන්නේ, මාතලේ පිදවිල්ලේ පනික්කයා, දුම්බර පිදවිල්ලේ පනික්කයා , ඉහළ දොළොස් පත්තුවේ පනික්කයා පහල දොළොස්පත්තුවේ පනික්කයා යන අය වේ. මේ පනික්කයන් වෙනුවෙන් දිනපතා මාලිගයේ මුරකරුවන් 12 දෙනෙකුගේ පිරිසක් නැවැත්විය යුතුය. වර්ෂයකට තෙමසක් එක් අයකුගේ රාජකාරි කාලය වේ. එසේම මේ පනික්කයන් හතර දෙනා වෙනුවෙන් දළදා පෙරහරට හේවිසිකාරයන් සම්පාදනය කිරීම කළයුතුව ඇත. මේ හැර සතර පෝයට සහ සතර මංගල්‍යයට (අලුත් සහල් මංගල්‍යය, අවුරුදු මංගල්‍යය, නානමුර මංගල්‍යය, කාර්තික මංගල්‍යය) ද සතියේ සෑම බදාදා දිනකම කවිකාර මඩුව සහ නාගලිංගම් සැපයීමද මේ අය විසින් කළ යුතුව ඇත. කවිකාර මඩුව පස් දෙනෙකුගෙන් සමන්විත යුතු අතර ඊට රිදි උඩැක්කි දෙකක් හා රිදී පන්තේරු හා රිදී තාලම් පටක් තිබිය යුතුව ඇත. මොවුන්ගේ රාජකාර්යයන් මැනවින් සම්බන්ධීකරණය සඳහා සංඝක්කාර නම් මුලාදෑනියකු ද පත් කර ඇත.
නානමුර මංගල්‍යය
මේ නාන මුර මංගල්‍යය සතියේ සෑම බදාදා දිනකම පැවැත්විය යුතු අතර ඊට සම්බන්ධවන තේවාකාරක භික්ෂූන් මෙන්ම ගිහි කාර්යය මණ්ඩලයද නාන මුර අප්පුලා විසින් තම්බා දෙන දෙහි ලෙලි හිස ගා සෝදා අනතුරුව අඹරන ලද සඳුන් දියරයන් ශරීරයේ තවරා නා පිරිසුදුව තේවාවන් සඳහා පැමිණීම රාජ නියමයකි. තේවා මුර භික්ෂූන්ට හා රාළලාට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍යයන් සපයා දෙනු ලබන නානමුර අප්පුවාට ගන්නොරුව අගුණාවල ගම් ලබා දී ඇත. නානමුර මංගල්‍යය අවසානයේ ආලත්ති බෑම (ආශිර්වාද කරමින් පහන් වැනීම) උපාසිකාවන් දෙදෙනෙකුද මේ ගම්වලින් පැමිණිය යුතුව ඇත. කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ මහරජතුමාගේ යථෝක්ත නියමයන් අදටත් එයාකාරයෙන්ම ඉටුකිරිම තේවා භාර නාහිමිවරුන්ගේ අධිෂ්ඨානය වේ. එයට අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන දළදා ගම්වරයන්ගෙන් ලබාගෙන වතාවත් උදෙසා ප්‍රතියෝජනය කළ යුත්තේ දියවඩන නිළමේතුමාය. මෙ සියල්ල නිසියාකාරයෙන් සිදුවන බවට වගබලාගත යුත්තේ ශ්‍රී දළදා මාලිගයේ විහාරාධිපතිත්වය උසුලන අස්ගිරි, මල්වතු මහානාහිමිවරුන් දෙනම ඇතුලු විහාර දෙකේ සංඝ සභා සාමාජිකයින් වහන්සේලාය.
මහනුවර අස්ගිරි මහා විහාරිය කාරක සංඝ සභික
ආචාර්ය
ගොඩගම මංගල හිමි
ආචාර්ය
ගොඩගම මංගල හිමි
පරම සත්‍ය වූ දුක්ඛාර්ය සත්‍යය
ඇතිවීමත්, පැවැතීමත්, විනාශයත් ඇති සියල්ල සංඛත ධර්ම වශයෙන් සලකනු ලැබේ. සංඛත සෑම දෙයකම මේ ලක්‍ෂණත්‍රය දක්නට ඇත. “යං අනිච්චං තං දුක්ඛං” යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකෙකි. “ යං දුක්ඛං තදනත්තා” යමක් දුක නම් එය අනාත්මයෙකි. ලෝකයෙහි ඇති පරම සත්‍යය මෙයයි. මෙම ආර්ය සත්‍යය දුකම පදනම් කොට දේශිත ය.
ආත්මය පිළිබඳ විශ්වාසය තරම් දාර්ශනිකයන් අවධි කළ වෙනත් දෙයක් නැති තරමය. මිනිස් චින්තනය දුර්වල වූ අවස්ථාවල මායාමය ස්වරූපයක් ඒ තුළට රිංගා ගත්තේය.වේදාන්ත මුනිවරු ආත්මය බ්‍රහ්ම සංකල්පය තුළ පිහිටා විශ්වයේ සම්භවය උපකල්පනය කළහ. ආත්මය බ්‍රහ්මත්වයට එකතු වී අවසන් වන බව ඔව්හු ඉගැන්වූහ. ජෛන ධර්මය ජීව,අජීව දෙක පරම සත්‍යයයි කියයි. මිනිසා වනාහි දෙවියන් වහන්සේගේ නිර්මාණයක් බව කිතුදහම උගන්වයි. දෙවියන් සතුටු කිරීමෙන් දේවත්වයටත්, දේව උදහසින් අපායටත් වැටෙන බව කිතු දහමේ ඉගැන්වෙයි.
අත්දැකිම් තුළින් නොව බුද්ධියෙන් සත්‍යය දැකිය හැකි යැයි බුද්ධිවාදීහු කීහ. සත්‍යය ඇත්තේ ඉන්ද්‍රිය අනුභූතිය (අත්දැකීම) තුළය යන මතය ඉදිරිපත් කළ අනුභූතිවාදීහු අනුභූතිය පරම සත්‍යය ලෙස සැලකූහ. විද්‍යාඥයනට අනුව, විෂය තුළින් උපදින ප්‍රත්‍යක්‍ෂ ඥානය සත්‍යයයි. අපෝහකවාදය මාක්ස්වාදීහු ඉදිරිපත් කරති. බලශක්තිය තුරන් කිරීම සත්‍යය ලෙස ඔවුහු සලකති. පංචමහා භූතයන්ගෙන් සෑදුණ සත්වයා මැරුණු විට එම පදාර්ථයටම එකතුවන බවත් නැවත ඉපදීමක් නැති බවත් චාර්වාක දර්ශනයෙන් ඉදිරිපත් කරයි.
මෙම දර්ශන කිසිවක් බෞද්ධ දර්ශනය හා නොසැසැඳෙයි. බෞද්ධ දර්ශනයෙන් ඉදිරිපත් කෙරෙන්නේ සසර පැවැත්මට හේතුව තණ්හාව බවයි. තණ්හාව නැත්නම් සසර පැවැත්මක් නැත. සසර නැත්නම් දුකක් ද නැත. “ තණ්හක්ඛයෝ නිරෝධෝ නිබ්බානං” යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත්තේ තෘෂ්ණාව නැති කිරීමෙන් නිවන ලද හැකි බව ය.
සත්වයන් ලොව පහළ වන ක්‍රම සතරෙකි. අණ්ඩජ, ජලාබුජ, සංසේදජ , ඕපපාතික , වශයෙනි. අණ්ඩජ යනු බිත්තරයෙන් උපදින සත්වයන්ය. ජලාබුජ යනු සිවියක් තුළ පහළවන සත්වයන්ය. සංසේදජ යනු පල්වන ස්ථානයන්හි ඇතිවන මැසි, මදුරු, ආදි සත්වයන්ය. ඕපපාතික යනු ඉබේ පහළවන සත්වයන්ය.ජලාබුජ සත්වයන් පහළ වන ක්‍රමය මජ්ඣිම නිකායෙහි මහාතණ්හා සංඛය සූත්‍රයෙහි දක්වා ඇත්තේ “යථෝ ච ඛෝ භික්ඛවේ මාතාපිතරො සන්නිපතිතා හොන්ති. මාතා ච උතුනී හොති. ගන්ධබ්භො ච පච්චුපට්ඨීතො හොති එවං තිණ්ණං සන්නිපාතා ගබ්භස්සාවක්කන්ති” මහණෙනි, මවුපියන්ගේ එක්වීම, මව ඍතුවීම හා විඤ්ඤාණයාගේ පහළවීම නිසා දරුගැබක් හටගනී. උපතට මුල අවිද්‍යාවයි. යමක් ඉපදවීමේ ශක්තිය සංඛතයයි හඳුන්වනු ලැබේ. සංස්කාර බවට පත් වන්නේත් එයම ය. සංස්කාරයෙන් විඤ්ඤාණයත් විඤ්ඤාණයෙන් නාම රූපත් පහළ වේ.
“දුක්ඛෙ ලොකො පතිට්ඨිතො” දුකෙහි ලොව පිහිටියේ ය යන්නෙන් පැහැදිලි කෙරෙන්නේ පංචස්කන්ධය පහළවීම දුකක් බවය. එය ප්‍රථම ධර්ම දේශනාවේදීම “සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්දා දුක්ඛා” යනුවෙන් උපාදානස්කන්ධ පංචකයේ පහළවීම දුකක් යැයි වදාළ සේක.
දම්සක් පැවැතුම් සූත්‍රයේ දුක පැහැදිලි කරන තැන “මහණෙනි, දුක්ඛාර්ය සත්‍යය නම් කවරේද? ඉපදීම දුකය, ජරාවද දුකය, ලෙඩවීම දුකය, මරණයද දුකය, අපි‍්‍රයයන් හා එක්වීම දුකය, පි‍්‍රයයන්ගෙන් වෙන්වීම දුකය, කැමැතිදේ නොලැබීම දුකය, දුක්ඛ දෝමනස්ස උපායාස දුකය, කෙටියෙන් කියතොත් පංච උපාදානස්කන්ධය ම දුකය” යනුවෙන් දක්වා තිබේ.
ඉපදීම නම් කාය, භාව,වස්තු යන දශක තුන මවුකුස කළලයෙහි පහළවීමයි. එම මවුකුස පිරිසුදු තැනක් නොවේ. ඉඩකඩ ඇති තැනක් නොවේ. මව විඳින දුක් පීඩා සියල්ලක්ම දරුවාටද විඳින්න සිදුවෙයි. ජරාව නම් මහලු වයසට පත්වීමයි. මහලු වනවිට තරුණ කාලයේ පැවැති සවිශක්තිය නැතිවෙයි. අතපය වාරු නැතිව යනවිට මහා දුකකි. සමහර විට පොඩි දරුවකු මෙන් මළමුත්‍ර ගොඩේ සිටීමට සිදු වෙයි.කෙස් පැසීම, දත් වැටීම ආදියෙන් ජරාවට පත්වීම පැහැදිලි වෙතත් උප්පාද, ඨිති, භංග යන ධර්මතාව යටතේ ඇසිල්ලක් පාසාම සිදුවන වෙනස්වීම මසැසට පැහැදිලි නැත. මරණය සත්වයන්ට ඇති ලොකුම දුකය. ආයුෂය, ඌෂ්ණය හා විඥානය ශරීරයෙන් පහව ගිය විට මැරුණා යැයි කියති. එවිට ශරීරය දිරාගිය දරකඩක් හා සමානය.අපි‍්‍රය සම්ප්‍රයෝගය, පි‍්‍රය විප්‍රයෝගය දුකකි. කැමැති දේ නොලැබීම ද දුකෙකි. තමාත් ලෝවැසියනුත් විඳින දුක දැක මේ දුක් විඳීනවාට වඩා නොඉපදුනා නම් හොඳ යැයි සිතෙන අවස්ථා ඇතිවෙයි. එහෙත් එසේ නොවෙයි. දුක් විඳීමට සිදු වෙයි. ශෝකය යනු විශාල කරදරයකින් පෙළෙන විට සිතේ ඇතිවන වියැළීමයි.
පරිදේවය නම් තමාගේ දුක වචනයෙන්ම කියමින් වැළැපීමයි. දුක්ඛය නම් ශාරිරික වේදනාවන්ය. දෝමනස්ස නම් මානසික පීඩනයයි. උපායාසය නම් ඤාති ව්‍යසනාදියෙන් ඇතිවන ද්වේෂයයි. දවාලීම එහි ස්වභාවයි. මෙසේ බලන විට පංචස්කන්ධයම දුකකි.
ව්‍යාධිය නම් කායික වශයෙන් ඇතිවන දුකයි. සාමාන්‍යයෙන් ව්‍යාධිය අටාකාරයකින් හඳුන්වා ඇත. විභංග ප්‍රකරණයේදී දොළොස් ආකාරයකින් හඳුන්වා ඇත. දුක්ඛ සංකල්පයට නියම අර්ථයක් සපයා ඇත්තේ බුදුදහමෙහි පමණි. බුදුදහම ආනාත්ම දර්ශනයෙකි. ආත්මවාදය පිළිගත් දාර්ශනිකයන්ට දුක්ඛ සංකල්පයට නිසි පිළිතුරක් දීමට නොහැකි විය. ’ආත්ම’ ශබ්දය බුදුදහමෙහි ද භාවිත කොට ඇතත් ඒ ‘ආත්මයද’ අනිත්‍යත්වයෙන් යුක්ත බව පැහැදිලිව දක්වා ඇත. අනත්ත ලක්ඛණ සූත්‍රයේදී එය මැනැවින් පෙන්වා දී ඇත.
’ආත්ම’ ශබ්දය දඹදිව දාර්ශනිකයන් අතර මහත් ආන්දෝලනයක් ඇතිකරන ලද්දකි. විවිධ මතධාරි දාර්ශනිකයන් ආත්මය පිළිබඳ ප්‍රශ්න නඟන්නට පටන්ගෙන ඇත.අචේල කාශ්‍යප ඔවුන් අතුරෙන් කෙනෙකි. ඔහු බුදුරදුන්ගෙන් ආත්මය පිළිබඳ ප්‍රශ්න සතරක් ඇසුවේය.
1. සයංකතවාද
2. පරන්කතවාද
3. සංයකත පරංකතවාද
4. අධිච්චසමුප්පන්නවාද
ඔහු මෙම වාදයන්ගෙන් කුමට ආත්මවාදය හසුවේදැයි බුදුරදුන්ගෙන් විමසීය. ආත්මය තමා විසින් කරන ලද්දක්වත්,,අනුන් විසින් කරන ලද්දක්වත් තමා හා අනුන් විසින් කරන ලද්දක්වත් එසේම අධිච්ච සමුප්පන්න හෙවත් ඉබේ හටගත්තක්ද නොවන බව බුදුපියාණෝ පැහැදිලි කර දුන්හ. මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව අනුගමනය කිරීමෙන් මේ සෑම ප්‍රශ්නයක්ම නිරාකරණය වන බව උන්වහන්සේ පැහැදිලි කළ සේක. ඒ බව සංයුක්ත නිකායේ එන තිම්බරුක සූත්‍රයෙන්ද පැහැදිලි කොට ඇත. දුක හේතු ප්‍රත්‍යයන්ගේ සමවායෙන් ඇතිවන බව උන්වහන්සේ පැහැදිලි කළසේක.
කම්මස්ස කාරකො නත්ථී
විපාකස්ස ච වේදකො
සුද්ධම්මා පවත්තන්ති
එවෙතං සම්මදස්සනං
විශුද්ධි මාර්ගයෙහි දක්වා ඇති මේ ගාථාවෙන් කියැවෙන්නේ මෙයයි. කර්මය කරන්නකු ද නැත. විපාකය විඳින්නකු නැත. පවතිනුයේ ශුද්ධ ධර්මයෙකි. මෙම ශුද්ධ ධර්මය නම් අවිද්‍යාදී හේතු ප්‍රත්‍යයන්ය. උතු නියාම, බීජ නියාම, කම්ම නියාම, චිත්ත නියාම හා ධම්ම නියාම යන නියාම ධර්මයන්ගේ එක්වීමෙන් සංස්කාර ඇතිවෙයි. මමය, මාගේය යැයි ගත හැකි දෙයක් නැති නිසා ශුද්ධ ධර්මය පමණක් පවතී.
අස්මිං සති ඉධං හොති
ඉමස්ස උප්පාදා ඉදං උප්පජ්ජති
අස්මිං අසති ඉධං න හොති
ඉමස්ස නිරොධා ඉධං නිරුජ්ක්‍ධති
යන මූලික ප්‍රතීත්‍යසමුප්පාද දර්ශනය බුදුදහමෙහි දුක්ඛ සංකල්පය මනාව විග්‍රහ කොට ඇත. තමා තමාට පහනක් විය යුතුය. එවිට එම පහන් ආලෝකයෙන් දුක්ඛාර්ය සත්‍යය මනාව, පැහැදිලිව පෙනෙනු ඇත.
සද්ධර්ම කීර්ති ශ්‍රී ධම්මසිද්ධි
බස්නාහිර පළාත සහිත
කොළඹ නව තොටමුණේ
ප්‍රධාන අධිකරණ සංඝනායක
සූරියගොඩ සිරිධම්ම නා හිමි
උපුටා ගැනීම බුදුසරණ පත්‍රයෙනි
Subscribe to:
Posts (Atom)