ශ්‍රීමත් අනගාරික ධර්මපාල තුමා Anagarika Dharmapala thuma

1864 සැප්තැම්බර් 17 දොන් ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ ලෙස ඉපිද පසුව ධර්මපාල නමින් අනගාරික දිවියක් ගතකර සිරි දේවමිත්ත ධර්මපාල නමින් පැවිදිවූ බෞද්ධ ධර්ම ප්‍රචාරකයෙක් හා ශ්‍රී ලංකා නිදහස් සටනේ පුරෝගාමියෙකු ලෙස කටයුතු කල උත්තම චරිතයක් වෙන ධර්මපාල තුමන්.

ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරි බලපෑම්වලට එරෙහි බෞද්ධ ප්‍රතිරෝධයක් නිර්මාණය කිරීමට කැපී පෙනෙන කාර්ය භාරයක් ඉටු කළේ ය. ඉන්දියාවේ බුදු දහම ශතවර්ෂ ගණනාවක පටන් බිඳ වැටි තිබු සමයක එය පුනර්ජීවනය කිරීමට එතුමා පුරෝගාමි විය. බුද්ධ ධර්මය ආසියා, උතුරු ඇමරිකා හා යුරෝපා මහද්වීප තුනේ ම දේශනා කිරීමට මුල්වු පළමු බෞද්ධයාද එතුමා වේ. 

එතුමා අවුරුදු 30 පමණ වනවිට ඔහු බුදු දහම ලොව පුරා ගෙනයාමේ ප්‍රධාන චරිතයක් බවට පත්ව සිටියේය. එසේම ඔහු ලංකාව තුල ඉස්පිරිතාලද ඉන්දියාව තුල පාසල් හා විහාර ද ඉදිකිරිමට අවධානය යොමු කර සිටියේය. ජීවිතයේ අවසාන භාගයේ දී, සිරි දේවමිත්ත ධම්මපාල යන පැවිදි නාමයෙන් බෞද්ධ භික්‍ෂූ ශාසනයට ඇතුළු විය.

එතුමාගේ පියා එච්. දොන් කරෝලිස් හේවාවිතාරණ ය. ඔහු මාතර, හිත්තැටිය ගමේ සිට කොළඹට සංක්‍රමණය වූ මුදලි කෙනෙකි. මව, අන්දිරිස් පෙරේරා ධර්මගුණවර්ධන ගේ දියණිය වූ,මල්ලිකා ධර්මගුණවර්ධන විය.

එ‍මෙන්ම එතුමා 1872 - 74 දක්වා බැප්ටිස්ට් සිංහල පාසලේත්, 1874 - 76 දක්වා ශාන්ත බෙනඩික් විද්‍යාලයේත්, 1876 - 78 දක්වා කෝට්ටේ ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාලයේත්, 1878 - 83 දක්වා ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයේත් අධ්‍යාපනය ලැබු අතර පාසල් අධ්‍යාපනය නිම වීමෙන් පසුව, අධ්‍යාපන කාර්යාංශයේ ලිපිකරුවෙක් ලෙස රජයේ සේවයට බැඳුණේ ය..
වයස අවුරුදු 16 දී, ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණට කර්නල් හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කට් හා බ්ලැවට්ස්කි මැතිණිය හඳුනා ගැනීමට ඉඩ සැලසුණි. 

වයස අවුරුදු 19 දී විශේෂ සාමාජිකත්වයකින් පරම විඥානාර්ථ සමාගමට බඳවා ගන්නා ලදි. 1886 දී හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කට් හා සී. ඩබ්. ලෙඩ්බීටර් බෞද්ධ අධ්‍යාපන අරමුදලට ආධාර එකතු කරනු පිණිස ලංකාවට පැමිණියහ. ඔවුනගේ භාෂා පරිවර්තක ලෙස කටයුතු කිරීමට ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ රජයේ රැකියාවෙන් ඉවත් විය.

ඕල්කට්තුමා සමග රට පුරා කළ සංචාරය ඔහු ගේ ඇස් අරවන්නක් විය. සිංහල ජාතියට හා බුදු දහමට සිදුව ඇති පරිහාණිය එහි දී එතුමා සියැසින් දුටුවේ ය.සිදුව ඇති පරිහාණියට ප්‍රතිකර්ම යෙදීම උදෙසා, තමන් ස්වකීය දිවිය ම බුදු දහමේ උන්නතිය උදෙසා කැප කිරීමට අධිෂ්ඨාන කර ගත් බවත්, තමාට ගිහි ගෙයින් ඵලක් නැති බවත්, අනගාරිකව විසීමට අවසර දෙන ලෙසත් ඉල්ලමින් 1886 ජනවාරි 12 වන දින තම පියාට ලිපියක් යවන ලදි. හික්කඩුවේ සුමංගල හිමි ගේ කරුණු පහදා දීමකින් අනතුරුව, පියා, ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණට අනගාරික වීමට අවසර ලබා දුන්නේ ය. දොන් ඩේවිඩ් යන විදේශික නාමය අත හැර දමා, ධර්මපාල හේවාවිතාරණ යන සිංහල නම භාවිතා කරන්නට පටන් ගත්තේ ය. එතුමා ගත කළ බ්‍රහ්මචාරී දිවිය නිසා අනගාරික යන පෙර ඈඳිය ඔහු ගේ නමට එක් විය.

බ්‍රිතාන්‍ය ලංකාව නිදහස් රටක් කිරීමට කර්මාන්ත උන්නතියක් ඇති කළ එතුමා බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයෝ 1914 දී, කල්කටාවේ දී, ධර්මපාලතුමාව නිවාස අඩස්සියට පත් කළහ. එතුමා ඉන් නිදහස ලැබුවේ 1921 දී ය.

එමෙන්ම එතුමා ගව මස් කෑමට එරෙහිව නැගීසිටි අතර ගම් නියම් ගම් පුරා මිනිසුන් දැනුවත් කරමින් ගියේය.හෙයියන්තුඩුවේ සිරි දේවමිත්ත හිමියන්, ධර්මපාලතුමාට තරුණ කල දුන් අවවාදයක් අනුව, 1931 ජූලි 13 වන දින, බෝරුග්ගමුවේ රේවත මහ තෙරුන් වහන්සේ ආචාර්යත්වයෙහි තබා ගෙන, සිරි දේවමිත්ත ධම්මපාල යන පැවිදි නමින්, පැවිදි දිවියට ඇතුළු විය. 

සිරි දේවමිත්ත යන්න තම පැවිදි නමට ඇතුළු කර ගනු
ලැබුවේ,හෙයියන්තුඩුවේ හිමියන්ට කෘත ගුණ සැලකීමට ය. කෝදාගොඩ උපසේන නා හිමිට ගෞරවය පළ කිරීමට, උන්වහන්සේ ගේ පරණ සිවුරක් තම පරිහරණයට ගෙන්වා ගන්නා ලදි.

1933 අප්‍රේල් 29 දී ධම්මපාල හිමියෝ අප‍ගෙන් සමුගත් අතර එතුමා වැනි ශාසනයට සේවය කළ උතුම් මිනිසුන් අප රට නැවත ඉපදේවා !!!.

The Greatest Anagarika Dharmapala was born 7th September 1864 on a day like today...
Anagarika Dharmapala (Sinhalese: අනගාරික ධර්මපාල; 17 September 1864 – 29 April 1933) And his parents was Don Carolis Hewavitharana and Mallika Dharmagunawardhana (the daughter of Andiris Perera Dharmagunawardhana) and he was a Sri Lankan Buddhist revivalist and writer. He was one of the founding contributors of non-violent Sinhalese Buddhist nationalism and Buddhism.
He was also a pioneer in the revival of Buddhism in India after it had been virtually extinct there for several centuries, and he was the first Buddhist in modern times to preach the Dharma in three continents: Asia, North America, and Europe. Along with Henry Steel Olcott and Helena Blavatsky, the creators of the Theosophical Society, he was a major reformer and revivalist of Ceylonese Buddhism and an important figure in its western transmission. 

He also inspired a mass movement of South Indian Dalits including  Tamils to embrace Buddhism, half a century before B. R. Ambedkar.At the latter stages of his life, he entered the order of Buddhist monks as Venerable Sri Devamitta Dharmapala.

This was a time of Buddhist revival. In 1875 in New York, Madame Blavatsky and Colonel Olcott had founded the Theosophical Society.
They were both very sympathetic to what they understood of Buddhism, and in 1880 they arrived in Ceylon, declared themselves to be Buddhists, and publicly took the Refuges and Precepts from a prominent Sinhalese bhikkhu. 

Colonel Olcott kept coming back to Ceylon and devoted himself there to the cause of Buddhist education, eventually setting up more than 300 Buddhist schools, some of which are still in existence. It was in this period that Hewavitarne changed his name to Anagarika Dharmapala.
'Dharmapala' means 'protector of the dharma'. 'Anagarika' means "homeless one". It is a midway status between monk and layperson. 

But for a person to take them for life was highly unusual. Dharmapala was the first anagarika - that is, a celibate, full-time worker for Buddhism - in modern times. It seems that he took a vow of celibacy at the age of eight and remained faithful to it all his life. 

Although he wore a yellow robe, it was not of the traditional bhikkhu pattern, and he did not shave his head. He felt that the observance of all the vinaya rules would get in the way of his work, especially as he flew around the world. Neither the title nor the office became popular, but in this role, he "was the model for lay activism in modernist Buddhism." He is considered a bodhisattva in Sri Lanka.

The young Dharmapala helped Colonel Olcott in his work, particularly by acting as his translator. Dharmapala also became quite close to Madame Blavatsky, who advised him to study Pāli and to work for the good of humanity - which is what he did. It was at this time that he changed his name to Dharmapala (meaning "Guardian of the Dharma").
In 1891 Anagarika Dharmapala was on a pilgrimage to the recently restored Mahabodhi Temple, where Siddhartha Gautama - the Buddha - attained enlightenment at Bodh Gaya, India.
Here he experienced a shock to find the temple in the hands of a Saivite priest, the Buddha image transformed into a Hindu icon and Buddhists barred from worship. As a result, he began an agitation movement.

The Maha Bodhi Society at Colombo was founded in 1891 but its offices were soon moved to Calcutta the following year in 1892. One of its primary aims was the restoration to Buddhist control of the Mahabodhi Temple at Bodhha Gaya, the chief of the four ancient Buddhist holy sites.

To accomplish this, Dharmapala initiated a lawsuit against the Brahmin priests who had held control of the site for centuries.[18][19] After a protracted struggle, this was successful only after Indian independence (1947) and sixteen years after Dharmapala's own death (1933), with the partial restoration of the site to the management of the Maha Bodhi Society in 1949. It was then the temple management of Bodh Gaya was entrusted to a committee comprised in equal numbers of Hindus and Buddhists.

We wish a rebirth of such a great person among us once again...!!!